حقيقي جمهوريت لاءِ سامراج کان آزادي لازمي آهي
اڱارو26 فيبرور ي 2008ع
چوندا آهن ته "ڪن کي اڳيان مينهن ڍئين ڪن کي پويان مينهن" "جو جڏهن چڙهيو سو تڏهن سوار" ۽ "ڪڏهن ماٽي مٽ تي ته ڪڏهن مٽ ماٽي تي" ايشيا، افريقا، يورپ ۽ آمريڪا جي کنڊن جا ماڻهو هڪ ٻئي جي ڀيٽ ۾ سدائين هڪڙي حال ۾ ڪو نه رهيا آهن. اڄ آمريڪا سڄي دنيا تي سوار آهي. جنهن جو ڪالهه تائين ڄڻ نالو نشان ڪو نه هو. ڪالهه يورپ سوار هو. ٽيون ڏينهن ايشيا هو. اڄ سڀني کان پوئتي آفريقا جيڪو شروعات ۾ سڀني کان اڳتي هو، ڇو ته سائنس سيکاري ٿي ته جنهن پينگهي ۾ لڏي ماڻهو حيوان مان وڌي ويجهي انسان ٿيا سو آفريقا ئي هو. ٻئي طرف اسان جي بنيادي تهذيب جو باني ايشيا آهي، جنهن جا مرڪز عراق، مصر، سنڌ ۽ چين هئا. گهڻي دير کان پوءِ يورپ ۾ حيرت انگيز طور طاقتور يوناني، رومي عالمي تاريخي تهذيب پيدا ٿي. جيڪا پوءِ عيسائي مذهبي جنونين ۽ ايشيائي فوجي حملي آورن جهڙوڪ فنشائي، هون، آريا، سٿين، عرب، منگول ۽ ترڪ حملي آورن جو شڪار ٿي ڪمزور ٿي وئي ۽ يورپ تي هزارين سالن تائين هڪڙو اونداهو دور ڇانئجي ويو، جنهن کي تاريخ ۾ Dark ages سڏيو وڃي ٿو. ان دور ۾ يورپ ۾ روشني انهن مسلمان عالمن ۽ سائنسدانن آندي جن اها ڄاڻ ۽ سمجهه يوناني علمن ۽ سائنسن مان حاصل ڪئي هئي. پوءِ اهو فرض ائين ادا ٿيو جو سندن اصلوڪي يوناني سکيا ۽ ان مان پيدا ٿيل سندن نئين ڄاڻ ۽ سمجهه جي ڏياٽين سان يورپ جي تعصبي اونداهيءَ کي دور ڪيو ويو. اهڙي ريت يورپ جي نئين سجاڳي پهريائين مسلمانن ۾ حاصل ڪيل نئين سجاڳيءَ جي پيداوار هئي. عيسوي ستين صديءَ ۾ حضور صه جن جي وفات(632ع) کان پوءِ 12 سالن (634 کان 644ع) اندر مصر، شام، عراق ۽ ايران ملسمانن جي قبضي ۾ اچي ويا. اٺين صديءَ جي شروعات وارن 12 سالن اندر عرب فوجون ترتيب وار طارق بن زياد، محمد بن قاسم ۽ قتيجه بن مسلم جي اڳواڻيءَ هيٺ هڪ طرف يورپ(اسپين ۽ پورچوگال) ٻئي طرف بلوچستان، سنڌ ۽ ملتان ۽ ٽئين طرف وچ ايشيا تي حملي آور ۽ پوءِ جلد مالڪ ٿي ويا. 762 ۾ خليفي منصور عباسي هٿان بغداد جو بنياد پيو ۽ ان ۾ قسطنطنيه مان لوڌ جي نڪتل يوناني عالمن، فيلسوفن ۽ سائنسدانن جي آجيان ڪئي وئي ۽ کين ڏاهپ جو گهر(دارالحڪومت) ٺاهي ڏنو ويو جتي يوناني، علمن جا اڻ لڀ ڪتاب عربيءَ ۾ ترجمو ٿيڻ شروع ٿيا.يورپ ۾ مذهبي جنون جي اثر هيٺ ذري گهٽ ماري ڇڏيل يوناني علمن جو پهريون نئون جياپو ۽ پکيڙ مسلمان ملڪن ۾ شروع ٿي ويئي ۽ عباسي دور جي قوت ۽ سندس ثقافت پنهنجي عروج کي رسڻ لڳي. عيسوي نائين ۽ ڏهين صديءَ تائين دنيا کي فردوسي، علي سنيا، عمر خيام، البيروني، ذڪريا رازي الڪندي ۽ الفارابي، الطبري، المسعودي، الهيشم ۽ المتنبي جهڙيون بي مثال روشن خيال هستيون ملي ويون. يارهين صديءَ ۾ صوفي فراخدليءَ جو پيشوا داتا گنج بخش لاهور پهچي ويو، ٻارهين“ تيرهين صديءَ ابن رشد ۽ ابن طفيل، ابن کيمون، نصير الدين طوسي، ابن الاثير ۽ اجويني جهڙا عالمي سطح جا يگانا عالم، سائنسدان ۽ دانا ملي ويا. بدقسمتي سان علم ۽ سائنس جي روشنيءَ جو اهو دور تنگ نظر ۽ عالمي تاريخي حساب سان ان وقت جي عيسائي پادرين جهڙن ئي جاهلن جي فتوائن جي سٽ ڏيڍ سو سالن کان وڌيڪ عرصي تائين جهلي نه سگهيو ۽ مسلمان دنيا وري به وڃي ساڳي ماني ساڳ سان کائڻ تي مجبور ٿي ۽ صدين تائين دنيا کان پوئتي رهجي ويئي. پر ان ڏيڍ صدي جي عرصي دوران ان عالمي تاريخي اهميت جي علمي سائنسي ۽ ثقافتي انقلاب جو اثر ڏاڪي به ڏاڪي يورپ جي ملڪن تائين پهچي ويو ۽ 12 صديءَ جي شروعات تائين اٽليءَ ۾ يورپي نئين سجاڳيءَ جو دور شروع ٿي ويو. انهيءَ صديءَ ۾ اسپين ۾ مسلم اقتدار جو سج ذري گهٽ لهي ويو. ٽئين پاسي عثماني ترڪن ايشيا مائنر جي اتر اولهه واري سمنڊ جي ڪناري وارن ملڪن تي قبضو ڪري ورتو (1326) ۽ منگولن جو سونهري ٽولو ڏکڻ اوڀر روس تي قابض ٿي ويو.(1340) ۽ جلد ئي مسلمان ٿي ويو. ترت پوءِ تيمور جون ڪاهون شروع ٿي ويون ۽ ان ثمرقند ۽ بخارا تي قبضو ڪري ورتو (1369) ۽ ٽيهن سالن کان پوءِ پهريائين هندستان (1398) ۽ پوءِ شام (140-1400) کي تباهه ۽ برباد ڪري ٻئي سال يعنيٰ 1402 ۾ مري ويو. ان دور ۾ اٽلي ۽ ٻين يورپي ملڪن جو مشهور معروف ريشمي شاهراهه ذريعي هندستان ۽ چين سميت ايشيا جي ملڪن سان انتهائي فائديمند واپار هلندڙ هو. ان رستي جو ايشيا ۽ يورپ جي وچ ۾ ڳانڍاپو قسطنطنيه جي شهر وسيلي هو، جيڪو ٻنهي کنڊن جي وچ ۾ هڪ پل هو. اها پل پندرهن صدي جي پوئين اڌ ۾ اوچتو ٽٽي پئي ۽ يورپ جو ايشيا سان واپار ڄڻ هميشه لاءِ بيهي ويو. پندرهين صدي جي وچ ۾ (1453ع ۾) جڏهن هندستان تي لوڌي گهراڻي جي حڪومت هئي ۽ سنڌ تي ڄام جوڻي ٻئي جي حڪومت هئي، جيڪو مائي نوري واري ڄام تماچيءَ جي وفات (1392) کان 36 سال پو”(1428ع) سنڌ جي تخت تي ويٺو هو ۽ 25 سال راڄ ڪري ان ئي سال (1453ع) گذاري ويو، تڏنهن يورپ ۾ هڪڙو واقعو ٿيو جيڪو هونءَ ته عالمي تاريخي حساب سان بلڪل عام رواجي هو پر ان وقت جي نرالين حالتن ۾ دنيا جي اقتصادي، سياسي، فوجي ۽ سماجي طاقت جي عالمي توازن لاءِ هڪ اهڙو ڌماڪو ثابت ٿيو، جنهن دنيا جي تاريخ جو رخ ڄڻ هميشه هميشه لاءِ بدلائي ڇڏيو. گهڻين ناڪام ڪاهن کان پوءِ ترڪن جي بادشاهه محمد فاتح 1453ع ۾ قسطنطنيه تي قبضو ڪري يورپ کي اقتصادي طرح ڄڻ جام ڪري ڇڏيو ۽ يورپ جا ماڻهو رڳو قسم تي ڀاڙڻ بدران ان مسئلي جو ٽوڙ ڳولڻ کي لڳي ويا. هنن کي خبر هئي ته سڄو يورپ گڏجي وڙهي ته به شايد ترڪن کي شڪست ڏيئي نه سگهي. يورپ جا سمورا ملڪ گڏجي 1095ع کان 1272ع تائين پورا پوڻا ٻه سو سال هڪڙي اڪيلي ملڪ شام کان هڪڙو اڪيلو شهر يروشلم هٿ ڪرڻ لاءِ لڳاتار نوصليبي جنگيون ڪري هارائي چڪا هئا. ان ڪري هنن هاڻي سڌي مقابلي بدران ٻيو گس ورتو. پورچو گال جي بادشاهه هينري جهاز ران جي سرپرستيءَ ۽ واسڪو ڊاگاما، ڪولمبس ۽ مئگيلان جهڙن اڪيچار بي مثال سورهيه ۽ ثابت قدم جهاز رانن جي اڳواڻيءَ هيٺ هنن پندرهين صديءَ جي اڌ کان سورهين صديءَ جي وچ تائين پورا سو سال ڊگها، اڻانگا ۽ خطرناڪ سامونڊي سفر ڪري ايشيا ۽ آمريڪا تائين پهچڻ جا رستا ۽ گهٽ گهيڙ ڳولهي لهي ورتا ۽ نين سائنسي ۽ ٽيڪنيڪي ايجادن ۽ نئين اڀرندڙ سرمايه دار سماجي نظام جي برڪت سان هو ايندڙ صدين ۾ سڄي دنيا جي بي تاج شهنشاهه بنجي ويا ۽ مشرق کان مغرب تائين، اتر کان اولهه تائين سڄي دنيا ڄڻ سندن پيرنجي خاڪ بنجي ويئي. اوڀر جي سمورن ملڪن جا مال خزانا ۽ پورهيا سندن ملڪيت بنجي ويا. هنن جا اڳواڻ اڳ انگريز، فرينچ، جرمن ۽ ٻيا يورپي ملڪ هئا. هاڻ آمريڪا بهادر آهي، پر ان سموري سرمائي دار آمريڪي يورپي لڏي جي اصل آڳ واڳ قاروني خزانن جي مالڪ صيهوني اسرائيلي عالمي تونگر طبقي جي هٿ ۾ آهي، جيڪي ڏينهن کي رات ۽ رات کي ڏينهن ڪريو ويٺا موجون ماڻين. هنن جي ايشيا آفريقا جي ملڪن مٿان راڄ جا سادا سودا پر اهم اصول هي پئي رهيا آهن.
(1)پنهنجي ملڪن ۾ قبائلي، جاگيرداري، مذهبي جنوني ۽ ٻيا عوام دشمن رجعت پرست ۽ عام آزار طبقا ۽ ٽولا برداشت نه ڪبا، ٿوري گهڻي جمهوريت قائم ڪبي، ڪجهه نه ڪجهه آزاد چونڊون ڪرائبيون، ڪجهه نه ڪجهه غريب ماڻهن جو خيال رکبو کين گهوڙا گهوڙا ڪرڻ جو حق ڏنو، اخبارون، ريڊيو، ٽي ويون گهٽ ۾ گهٽ ظاهري طرح آزاد رکبيون، امن امان قائم رکبو، تعليم، علاج جو بندوبست رکبو. اندروني ٻڌي ۽ اتفاق رکبو. مذهبي، نسلي ۽ قومي تضادن کي وڌڻ ڪو نه ڏبو. اختلاف دور ڪبا، جتي ميٺ محبت سان ڪم نڪري اتي ڏنڊي کي ڪم نه آڻبو. مطلب ته گهر کي گهر ڪري هلائبو.
(2) غلام ملڪن ۾ جمهوريت ٻمهوريت برداشت نه ڪبي. عوام کي عذاب ۾ رکبو متان من نه وڌي وڃن. مدي خارج قبائلي وڏيرڪا، پير پرست عوام جا مارا نظام نه رڳو جئن جو تيئن قائم رکبا پر هزارين طريقن سان انهن کي پالي نپائي عوام جو رت ست کارائي پيارائي وڌيڪ طاقتور ۽ رهزن بنائبو. حڪومت جو نظام ڦورو، ظالم ۽ دهشتگرد بنائبو، راڄوڻي قبيلائي، مذهبي، فرقيوارانه، نسلي فرق وڌائي چاڙهي ويرن وروڌن، دشمنين ۽ مارامارين ۽ جنگين جي درجي تي رسائبا. ماڻهن کي نالي ماتر پڙهائبو پر سندن ذهني حالت ۾ ڪو بنيادي فرق نه آڻبو. بنيادي طرح کين جاهل جانور بڻائي رکبو.
(3)مٿن حاڪم گهڻو ڪري فوجي ۽ نه ته به رهزن ٽائيپ ڊڪٽيٽر رکبا ته جيئن عوام سدائين سندن خوف ۾ مبتلا هجن. چونڊن جا ڊراما ڪبا پر حڪومت پنهنجن ڇاڙتن جي رکبي.
(4)1917 واري روسي انقلاب کي چيڀاٽڻ لاءِ 1930 ڌاري هٽلر ۽ مسوليني کي رشوتون ڏيئي سيکاري پڙهائي تيار ڪرايو ويو. پر قصو الٽو ٿي پيو. جنگ عظيم مڪمل طرح سرمايه دار ملڪن جي ڳچيءَ ۾ پئجي ويئي.(جيتوڻيڪ آمريڪا بهادر جا پئون ٻارهن ٿي ويا) ان ڪري مجبورن ڪيترن ملڪن کي نالي ماتر آزاد ڪيو ويو. پر بقول ذوالفقار علي ڀٽي جي اها آزادي نالي ماتر آزادي هئي. هنن پنهنجن پالتو ڇاڙتن معرفت سمورو بندوبست ڪري ڇڏيو هو ته نوان ملڪ اڳي وانگر ئي سندن پيرن جي خاڪ رهندا، سندن ٽپڙ ڦورن جي حوالي هوندا. هو مورڳو نالي ۾ نهال رهي زندگين جا ڏينهن پورا ڪندا.
جن اهڙن پاڪستان جهڙن ملڪن جي آزاديءَ جي تاريخ جو سنجيدو مطالعو ڪيو آهي تن کي خبر آهي ته(1)اسان جهڙن ملڪن جي آگ واڳ ٻاهرين وٽ آهي.(2)ملڪ غلاميءَ مان هرگز نه نڪتو آهي.(3) جيستائين حقيقي آزادي لاءِ سورهيائي واري ڊگهي ۽ اڻانگي جدوجهد نه ڪبي، تيستائين عوام جون تقديرون، سندن آزاديون، حق، عزتون، ملڪيتون ۽ وسيلا سامراج ۽ سندن ڦورو ۽ ظالم ڇاڙتن جي هٿ ۾ هوندا.
جيستائين اهي سامراجي ڇاڙتا چون چرابنا، غداري ڪندا رهندا ۽ آقائن جا ظالماڻا حڪم مڃيندا رهندا تيستائين کين پنهنجي عوام کي مست هاٿين وانگر ٿا ڏيون ڪري چيڀاٽڻ جا لکيل پروانا حاصل رهندا. جيتريون وڌيڪ رهزنيون ڪندا اوترو آقائن کان ڳجهيون شابسون حاصل ڪندا. پر جي ٿوري حڪمن جي تعميل ۾ گڙ ٻڙ ڪيائون ته پوءِ سندن حال ضياءُ الحق، صدامن، گنودن ديمن وارو حال ٿيندو.
غلام ملڪن ۾ پنهنجي پاليل حاڪمن سان گڏ هو پنهنجي مطلب جا رهزن ٽولا به تيار ڪري پالي نپائي عوام کي دهشت زده رکڻ لاءِ ۽ خود پالتو حاڪمن کي خوف ۾ رکڻ لاءِ استعمال ڪندا آهن. پاڪستان ۾ به انهن اهڙا مختلف قسم جا عوام دشمن پالتو رهزن ٽولا تيار ڪري ڪتب پئي آندا آهن. انهن سامراجي ڇاڙتن ملڪ دشمن ٽولن جي تاريخ ۽ جاگرافي سمجهڻ ۽ سمجهائڻ کان سواءِ سامراجي راڄ جي ڀيانڪ اصليت کي سمجهڻ مشڪل ٿي پوندو.چونڊون ٿيون آهن. عوام پنهنجي پر ۾ هڪڙو زبردست انقلاب برپا ڪيو آهي. پر سامراج ۽ سندس ڇاڙتا رهزن حڪمران ۽ ٽولا عوام کي انهيءَ سوڀ جا فائدا حاصل ڪرڻ ۽ سک جو ساهه کڻڻ ڏيڻ لاءِ هرگز تيار ڪونهن.
ان ڪري محب وطن ۽ باشعور عوام جو پهريون فرض آهي سامراج ۽ سندس ڇاڙتن جي اڳراين ۽ ظالمن کان بچاءَ لاءِ گهربل شعور ۽ ڄاڻ حاصل ڪرڻ ۽ دليري ۽ ثابت قدميءَ واري ڊگهي ۽ اڻانگي پرامن جمهوري جدوجهد ذريعي پنهنجي فتحن کي بچائڻ ۽ جٽادار سوڀ ماڻڻ.
اڱارو26 فيبرور ي 2008ع
چوندا آهن ته "ڪن کي اڳيان مينهن ڍئين ڪن کي پويان مينهن" "جو جڏهن چڙهيو سو تڏهن سوار" ۽ "ڪڏهن ماٽي مٽ تي ته ڪڏهن مٽ ماٽي تي" ايشيا، افريقا، يورپ ۽ آمريڪا جي کنڊن جا ماڻهو هڪ ٻئي جي ڀيٽ ۾ سدائين هڪڙي حال ۾ ڪو نه رهيا آهن. اڄ آمريڪا سڄي دنيا تي سوار آهي. جنهن جو ڪالهه تائين ڄڻ نالو نشان ڪو نه هو. ڪالهه يورپ سوار هو. ٽيون ڏينهن ايشيا هو. اڄ سڀني کان پوئتي آفريقا جيڪو شروعات ۾ سڀني کان اڳتي هو، ڇو ته سائنس سيکاري ٿي ته جنهن پينگهي ۾ لڏي ماڻهو حيوان مان وڌي ويجهي انسان ٿيا سو آفريقا ئي هو. ٻئي طرف اسان جي بنيادي تهذيب جو باني ايشيا آهي، جنهن جا مرڪز عراق، مصر، سنڌ ۽ چين هئا. گهڻي دير کان پوءِ يورپ ۾ حيرت انگيز طور طاقتور يوناني، رومي عالمي تاريخي تهذيب پيدا ٿي. جيڪا پوءِ عيسائي مذهبي جنونين ۽ ايشيائي فوجي حملي آورن جهڙوڪ فنشائي، هون، آريا، سٿين، عرب، منگول ۽ ترڪ حملي آورن جو شڪار ٿي ڪمزور ٿي وئي ۽ يورپ تي هزارين سالن تائين هڪڙو اونداهو دور ڇانئجي ويو، جنهن کي تاريخ ۾ Dark ages سڏيو وڃي ٿو. ان دور ۾ يورپ ۾ روشني انهن مسلمان عالمن ۽ سائنسدانن آندي جن اها ڄاڻ ۽ سمجهه يوناني علمن ۽ سائنسن مان حاصل ڪئي هئي. پوءِ اهو فرض ائين ادا ٿيو جو سندن اصلوڪي يوناني سکيا ۽ ان مان پيدا ٿيل سندن نئين ڄاڻ ۽ سمجهه جي ڏياٽين سان يورپ جي تعصبي اونداهيءَ کي دور ڪيو ويو. اهڙي ريت يورپ جي نئين سجاڳي پهريائين مسلمانن ۾ حاصل ڪيل نئين سجاڳيءَ جي پيداوار هئي. عيسوي ستين صديءَ ۾ حضور صه جن جي وفات(632ع) کان پوءِ 12 سالن (634 کان 644ع) اندر مصر، شام، عراق ۽ ايران ملسمانن جي قبضي ۾ اچي ويا. اٺين صديءَ جي شروعات وارن 12 سالن اندر عرب فوجون ترتيب وار طارق بن زياد، محمد بن قاسم ۽ قتيجه بن مسلم جي اڳواڻيءَ هيٺ هڪ طرف يورپ(اسپين ۽ پورچوگال) ٻئي طرف بلوچستان، سنڌ ۽ ملتان ۽ ٽئين طرف وچ ايشيا تي حملي آور ۽ پوءِ جلد مالڪ ٿي ويا. 762 ۾ خليفي منصور عباسي هٿان بغداد جو بنياد پيو ۽ ان ۾ قسطنطنيه مان لوڌ جي نڪتل يوناني عالمن، فيلسوفن ۽ سائنسدانن جي آجيان ڪئي وئي ۽ کين ڏاهپ جو گهر(دارالحڪومت) ٺاهي ڏنو ويو جتي يوناني، علمن جا اڻ لڀ ڪتاب عربيءَ ۾ ترجمو ٿيڻ شروع ٿيا.يورپ ۾ مذهبي جنون جي اثر هيٺ ذري گهٽ ماري ڇڏيل يوناني علمن جو پهريون نئون جياپو ۽ پکيڙ مسلمان ملڪن ۾ شروع ٿي ويئي ۽ عباسي دور جي قوت ۽ سندس ثقافت پنهنجي عروج کي رسڻ لڳي. عيسوي نائين ۽ ڏهين صديءَ تائين دنيا کي فردوسي، علي سنيا، عمر خيام، البيروني، ذڪريا رازي الڪندي ۽ الفارابي، الطبري، المسعودي، الهيشم ۽ المتنبي جهڙيون بي مثال روشن خيال هستيون ملي ويون. يارهين صديءَ ۾ صوفي فراخدليءَ جو پيشوا داتا گنج بخش لاهور پهچي ويو، ٻارهين“ تيرهين صديءَ ابن رشد ۽ ابن طفيل، ابن کيمون، نصير الدين طوسي، ابن الاثير ۽ اجويني جهڙا عالمي سطح جا يگانا عالم، سائنسدان ۽ دانا ملي ويا. بدقسمتي سان علم ۽ سائنس جي روشنيءَ جو اهو دور تنگ نظر ۽ عالمي تاريخي حساب سان ان وقت جي عيسائي پادرين جهڙن ئي جاهلن جي فتوائن جي سٽ ڏيڍ سو سالن کان وڌيڪ عرصي تائين جهلي نه سگهيو ۽ مسلمان دنيا وري به وڃي ساڳي ماني ساڳ سان کائڻ تي مجبور ٿي ۽ صدين تائين دنيا کان پوئتي رهجي ويئي. پر ان ڏيڍ صدي جي عرصي دوران ان عالمي تاريخي اهميت جي علمي سائنسي ۽ ثقافتي انقلاب جو اثر ڏاڪي به ڏاڪي يورپ جي ملڪن تائين پهچي ويو ۽ 12 صديءَ جي شروعات تائين اٽليءَ ۾ يورپي نئين سجاڳيءَ جو دور شروع ٿي ويو. انهيءَ صديءَ ۾ اسپين ۾ مسلم اقتدار جو سج ذري گهٽ لهي ويو. ٽئين پاسي عثماني ترڪن ايشيا مائنر جي اتر اولهه واري سمنڊ جي ڪناري وارن ملڪن تي قبضو ڪري ورتو (1326) ۽ منگولن جو سونهري ٽولو ڏکڻ اوڀر روس تي قابض ٿي ويو.(1340) ۽ جلد ئي مسلمان ٿي ويو. ترت پوءِ تيمور جون ڪاهون شروع ٿي ويون ۽ ان ثمرقند ۽ بخارا تي قبضو ڪري ورتو (1369) ۽ ٽيهن سالن کان پوءِ پهريائين هندستان (1398) ۽ پوءِ شام (140-1400) کي تباهه ۽ برباد ڪري ٻئي سال يعنيٰ 1402 ۾ مري ويو. ان دور ۾ اٽلي ۽ ٻين يورپي ملڪن جو مشهور معروف ريشمي شاهراهه ذريعي هندستان ۽ چين سميت ايشيا جي ملڪن سان انتهائي فائديمند واپار هلندڙ هو. ان رستي جو ايشيا ۽ يورپ جي وچ ۾ ڳانڍاپو قسطنطنيه جي شهر وسيلي هو، جيڪو ٻنهي کنڊن جي وچ ۾ هڪ پل هو. اها پل پندرهن صدي جي پوئين اڌ ۾ اوچتو ٽٽي پئي ۽ يورپ جو ايشيا سان واپار ڄڻ هميشه لاءِ بيهي ويو. پندرهين صدي جي وچ ۾ (1453ع ۾) جڏهن هندستان تي لوڌي گهراڻي جي حڪومت هئي ۽ سنڌ تي ڄام جوڻي ٻئي جي حڪومت هئي، جيڪو مائي نوري واري ڄام تماچيءَ جي وفات (1392) کان 36 سال پو”(1428ع) سنڌ جي تخت تي ويٺو هو ۽ 25 سال راڄ ڪري ان ئي سال (1453ع) گذاري ويو، تڏنهن يورپ ۾ هڪڙو واقعو ٿيو جيڪو هونءَ ته عالمي تاريخي حساب سان بلڪل عام رواجي هو پر ان وقت جي نرالين حالتن ۾ دنيا جي اقتصادي، سياسي، فوجي ۽ سماجي طاقت جي عالمي توازن لاءِ هڪ اهڙو ڌماڪو ثابت ٿيو، جنهن دنيا جي تاريخ جو رخ ڄڻ هميشه هميشه لاءِ بدلائي ڇڏيو. گهڻين ناڪام ڪاهن کان پوءِ ترڪن جي بادشاهه محمد فاتح 1453ع ۾ قسطنطنيه تي قبضو ڪري يورپ کي اقتصادي طرح ڄڻ جام ڪري ڇڏيو ۽ يورپ جا ماڻهو رڳو قسم تي ڀاڙڻ بدران ان مسئلي جو ٽوڙ ڳولڻ کي لڳي ويا. هنن کي خبر هئي ته سڄو يورپ گڏجي وڙهي ته به شايد ترڪن کي شڪست ڏيئي نه سگهي. يورپ جا سمورا ملڪ گڏجي 1095ع کان 1272ع تائين پورا پوڻا ٻه سو سال هڪڙي اڪيلي ملڪ شام کان هڪڙو اڪيلو شهر يروشلم هٿ ڪرڻ لاءِ لڳاتار نوصليبي جنگيون ڪري هارائي چڪا هئا. ان ڪري هنن هاڻي سڌي مقابلي بدران ٻيو گس ورتو. پورچو گال جي بادشاهه هينري جهاز ران جي سرپرستيءَ ۽ واسڪو ڊاگاما، ڪولمبس ۽ مئگيلان جهڙن اڪيچار بي مثال سورهيه ۽ ثابت قدم جهاز رانن جي اڳواڻيءَ هيٺ هنن پندرهين صديءَ جي اڌ کان سورهين صديءَ جي وچ تائين پورا سو سال ڊگها، اڻانگا ۽ خطرناڪ سامونڊي سفر ڪري ايشيا ۽ آمريڪا تائين پهچڻ جا رستا ۽ گهٽ گهيڙ ڳولهي لهي ورتا ۽ نين سائنسي ۽ ٽيڪنيڪي ايجادن ۽ نئين اڀرندڙ سرمايه دار سماجي نظام جي برڪت سان هو ايندڙ صدين ۾ سڄي دنيا جي بي تاج شهنشاهه بنجي ويا ۽ مشرق کان مغرب تائين، اتر کان اولهه تائين سڄي دنيا ڄڻ سندن پيرنجي خاڪ بنجي ويئي. اوڀر جي سمورن ملڪن جا مال خزانا ۽ پورهيا سندن ملڪيت بنجي ويا. هنن جا اڳواڻ اڳ انگريز، فرينچ، جرمن ۽ ٻيا يورپي ملڪ هئا. هاڻ آمريڪا بهادر آهي، پر ان سموري سرمائي دار آمريڪي يورپي لڏي جي اصل آڳ واڳ قاروني خزانن جي مالڪ صيهوني اسرائيلي عالمي تونگر طبقي جي هٿ ۾ آهي، جيڪي ڏينهن کي رات ۽ رات کي ڏينهن ڪريو ويٺا موجون ماڻين. هنن جي ايشيا آفريقا جي ملڪن مٿان راڄ جا سادا سودا پر اهم اصول هي پئي رهيا آهن.
(1)پنهنجي ملڪن ۾ قبائلي، جاگيرداري، مذهبي جنوني ۽ ٻيا عوام دشمن رجعت پرست ۽ عام آزار طبقا ۽ ٽولا برداشت نه ڪبا، ٿوري گهڻي جمهوريت قائم ڪبي، ڪجهه نه ڪجهه آزاد چونڊون ڪرائبيون، ڪجهه نه ڪجهه غريب ماڻهن جو خيال رکبو کين گهوڙا گهوڙا ڪرڻ جو حق ڏنو، اخبارون، ريڊيو، ٽي ويون گهٽ ۾ گهٽ ظاهري طرح آزاد رکبيون، امن امان قائم رکبو، تعليم، علاج جو بندوبست رکبو. اندروني ٻڌي ۽ اتفاق رکبو. مذهبي، نسلي ۽ قومي تضادن کي وڌڻ ڪو نه ڏبو. اختلاف دور ڪبا، جتي ميٺ محبت سان ڪم نڪري اتي ڏنڊي کي ڪم نه آڻبو. مطلب ته گهر کي گهر ڪري هلائبو.
(2) غلام ملڪن ۾ جمهوريت ٻمهوريت برداشت نه ڪبي. عوام کي عذاب ۾ رکبو متان من نه وڌي وڃن. مدي خارج قبائلي وڏيرڪا، پير پرست عوام جا مارا نظام نه رڳو جئن جو تيئن قائم رکبا پر هزارين طريقن سان انهن کي پالي نپائي عوام جو رت ست کارائي پيارائي وڌيڪ طاقتور ۽ رهزن بنائبو. حڪومت جو نظام ڦورو، ظالم ۽ دهشتگرد بنائبو، راڄوڻي قبيلائي، مذهبي، فرقيوارانه، نسلي فرق وڌائي چاڙهي ويرن وروڌن، دشمنين ۽ مارامارين ۽ جنگين جي درجي تي رسائبا. ماڻهن کي نالي ماتر پڙهائبو پر سندن ذهني حالت ۾ ڪو بنيادي فرق نه آڻبو. بنيادي طرح کين جاهل جانور بڻائي رکبو.
(3)مٿن حاڪم گهڻو ڪري فوجي ۽ نه ته به رهزن ٽائيپ ڊڪٽيٽر رکبا ته جيئن عوام سدائين سندن خوف ۾ مبتلا هجن. چونڊن جا ڊراما ڪبا پر حڪومت پنهنجن ڇاڙتن جي رکبي.
(4)1917 واري روسي انقلاب کي چيڀاٽڻ لاءِ 1930 ڌاري هٽلر ۽ مسوليني کي رشوتون ڏيئي سيکاري پڙهائي تيار ڪرايو ويو. پر قصو الٽو ٿي پيو. جنگ عظيم مڪمل طرح سرمايه دار ملڪن جي ڳچيءَ ۾ پئجي ويئي.(جيتوڻيڪ آمريڪا بهادر جا پئون ٻارهن ٿي ويا) ان ڪري مجبورن ڪيترن ملڪن کي نالي ماتر آزاد ڪيو ويو. پر بقول ذوالفقار علي ڀٽي جي اها آزادي نالي ماتر آزادي هئي. هنن پنهنجن پالتو ڇاڙتن معرفت سمورو بندوبست ڪري ڇڏيو هو ته نوان ملڪ اڳي وانگر ئي سندن پيرن جي خاڪ رهندا، سندن ٽپڙ ڦورن جي حوالي هوندا. هو مورڳو نالي ۾ نهال رهي زندگين جا ڏينهن پورا ڪندا.
جن اهڙن پاڪستان جهڙن ملڪن جي آزاديءَ جي تاريخ جو سنجيدو مطالعو ڪيو آهي تن کي خبر آهي ته(1)اسان جهڙن ملڪن جي آگ واڳ ٻاهرين وٽ آهي.(2)ملڪ غلاميءَ مان هرگز نه نڪتو آهي.(3) جيستائين حقيقي آزادي لاءِ سورهيائي واري ڊگهي ۽ اڻانگي جدوجهد نه ڪبي، تيستائين عوام جون تقديرون، سندن آزاديون، حق، عزتون، ملڪيتون ۽ وسيلا سامراج ۽ سندن ڦورو ۽ ظالم ڇاڙتن جي هٿ ۾ هوندا.
جيستائين اهي سامراجي ڇاڙتا چون چرابنا، غداري ڪندا رهندا ۽ آقائن جا ظالماڻا حڪم مڃيندا رهندا تيستائين کين پنهنجي عوام کي مست هاٿين وانگر ٿا ڏيون ڪري چيڀاٽڻ جا لکيل پروانا حاصل رهندا. جيتريون وڌيڪ رهزنيون ڪندا اوترو آقائن کان ڳجهيون شابسون حاصل ڪندا. پر جي ٿوري حڪمن جي تعميل ۾ گڙ ٻڙ ڪيائون ته پوءِ سندن حال ضياءُ الحق، صدامن، گنودن ديمن وارو حال ٿيندو.
غلام ملڪن ۾ پنهنجي پاليل حاڪمن سان گڏ هو پنهنجي مطلب جا رهزن ٽولا به تيار ڪري پالي نپائي عوام کي دهشت زده رکڻ لاءِ ۽ خود پالتو حاڪمن کي خوف ۾ رکڻ لاءِ استعمال ڪندا آهن. پاڪستان ۾ به انهن اهڙا مختلف قسم جا عوام دشمن پالتو رهزن ٽولا تيار ڪري ڪتب پئي آندا آهن. انهن سامراجي ڇاڙتن ملڪ دشمن ٽولن جي تاريخ ۽ جاگرافي سمجهڻ ۽ سمجهائڻ کان سواءِ سامراجي راڄ جي ڀيانڪ اصليت کي سمجهڻ مشڪل ٿي پوندو.چونڊون ٿيون آهن. عوام پنهنجي پر ۾ هڪڙو زبردست انقلاب برپا ڪيو آهي. پر سامراج ۽ سندس ڇاڙتا رهزن حڪمران ۽ ٽولا عوام کي انهيءَ سوڀ جا فائدا حاصل ڪرڻ ۽ سک جو ساهه کڻڻ ڏيڻ لاءِ هرگز تيار ڪونهن.
ان ڪري محب وطن ۽ باشعور عوام جو پهريون فرض آهي سامراج ۽ سندس ڇاڙتن جي اڳراين ۽ ظالمن کان بچاءَ لاءِ گهربل شعور ۽ ڄاڻ حاصل ڪرڻ ۽ دليري ۽ ثابت قدميءَ واري ڊگهي ۽ اڻانگي پرامن جمهوري جدوجهد ذريعي پنهنجي فتحن کي بچائڻ ۽ جٽادار سوڀ ماڻڻ.
No comments:
Post a Comment